Cumhurbaşkanlığı seçimlerini Cumhur İttifakı’nın adayı Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın kazanmasının akabinde muhalif kısımlarda tartışmalar başladı. Bir kesim CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun seçim hezimetinin akabinde istifa etmesi gerektiğini savunurken bir öteki kesim buna karşı çıkıyor. İstifa zıddı isimlerin genel olarak liberaller olması dikkat çekiyor.
Murat Doküman bugünkü yazısında Kılıçdaroğlu’nu savunarak, CHP’nin girdiği yeni siyasi rotada Kılıçdaroğlu önderliğinde yaşadığı dönüşümün tamamlanması gerektiğini belirtti.
Belge’nin yazısının ilgili kısmı şöyle:
Ben Kemal Kılıçdaroğlu’nun kazanılacak bir seçimi kaybettiği kanısında değilim. Yani “Kemal Kılıçdaroğlu olduğu için” seçimi kaybettiğini düşünmüyorum. “Kazanacak aday” tartışması var ya… Bu sonuç, Kılıçdaroğlu’nun “kazanamayacak aday” olduğu argümanını pekiştiriyor. Fakat ben durumun bu türlü olduğunu savunanlardan değilim. Olay bu kadar kolay değil. Tarihi nedenlerle, uzun bir vakitten beri “kaybeden taraf”tandı Kılıçdaroğlu. Partisinin bu yazgısını değiştirmeye çalışıyordu; muhakkak ölçüde başarılı oldu. Lakin “belirli ölçüde”… Çıtayı aşacak kadar değil.
Böyle düşünmemin sonucu olarak “O halde istifa etmemeli” demiyorum. İstifa edebilir, bu kendisi için de olumlu davranış olabilir. Ancak “kader değiştirmek” dedim, bu hedefle yaptığı işleri olumlu buluyorum. Birinci tıpta beliren sonucun ikincinin de pek güzel olmayacağını haber verişini izledik. Bunun yarattığı olumsuz havada Kılıçdaroğlu da “milliyetçi kamp”a hakikat savrulur üzere oldu ve bu elbette onaylanır bir hal değildi. Kürt sorunu etrafında gerek CHP, gerekse “Milli İttifakı”nın aldığı haller, bilinen nedenlerle (ağırlıkla İyi Parti kaynaklı) tekrar güzel değildi. Bunun üzere birtakım tenkit davet eder yöneliş dışında Kılıçdaroğlu önderliği bence başarılıydı. CHP açısından çok değerli olan “helalleşme” üzere teşebbüsleri son derece değerliydi. Hasebiyle Kılıçdaroğlu kendisi bu şartlarda istifa eder yahut etmez, lakin başlattığı bu siyaset üslubunun devamlı olması gerektiğini düşünüyorum. AKP diktasından kurtuluşun tek-parti ideolojisinden geçtiği kanısında değilim. Türkiye için hayati husus bu iki klasik tutumuna yasallaştırdığı “kırk satır/kırk katır” ikileminden çıkmasıdır. Bunu yapmanın yolu da üniversal, memleketler arası demokrasinin gösterdiği yoldan ilerlemektir. Kemal Kılıçdaroğlu bunu yapmaya çalışıyordu.
Bu istikameti kaybetmemek gerek.
AKP’yi kendisi için de en elverişsiz şartlarda yaşadığımız bu periyotta bile yenememenin “tarihi” nedenlerine değindim üstte. Bu sonuç, kelam konusu “tek-parti” periyodu ve siyasetinin yapıtıdır. Bu rejimin ceberrutluğunun tesirleri bugünlere kadar geliyor ve toplumun en fazla ezilen ve horlanan bölümünün ideolojisi olarak karşımıza çıkıyor. Solun doğal olarak tabanını oluşturması gereken bu kesim hala de solu kendine düşman olarak görüyor. Türkiye Cumhuriyeti’nin paradokslarından biri ve muhtemelen en değerlisi bu. En değerli, belirleyici rol oynayan ideolojik ve münasebetiyle siyasi biçimlenme de bu. Bir yığın belirsizlik içindeyiz ve kısa ve orta vadelerde bayağı güç dönemeçlerden geçeceğimizi varsayım etmek güç değil, ancak sonunda geçeceksek, bu “yerli ve milli” curcunanın içinden, kozmik demokrasinin unsurlarını izleyerek çıkacağız.
Sağ liberal olarak bilinen Taha Akyol da emsal görüşler öne sürdü. Akyol, CHP’nin kuruluş prensiplerinden uzaklaşması gerektiğini 30’ların CHP anlayışını şu an Cumhur İttifakı bileşenlerinin sürdürdüğünü vurguladı. Akyol, şu yazıyı kaleme aldı:
Seçim sonuçlarının mağlup tarafta tartışmalar yaratması alışılmıştır. Tahminen siyasi zelzeleler bile olabilir. CHP’de tartışma, bermutat, daha yüksek seslerle başladı bile. Nereye varır, varsayımda bulunmak için erken.
Ancak bir kesim var ki, Kılıçdaroğlu’nun çabucak çekilmesini istiyorlar, CHP’nin “kuruluş ilkelerine” dönmesini savunuyorlar. Laiklik unsurunu ihmal ettiğini, CHP’yi sağcılaştırdığını yazanlar da var.
Tabii ortada bir başarısızlık mevcut. Hele de CHP üzere bir partide… Bundan kastım, 1946’dan itibaren yaşadığı sancılı değişimlerde parti içinde birçok sert tartışmalara sahne olmuş, buna alışmış bir parti olmasıdır.
1930’ların sıkı disiplini ve önder kültü bugün Cumhur İttifakı partilerinde.
KİTLELERE AÇILMAK
Kılıçdaroğlu, Genel Lider olduğu günden itibaren CHP’yi eski Tek Parti rejiminden kalmış katı ve dar ideolojik kalıpların dışına çıkararak geniş kitlelere açmak istedi. Bu tarafta, “bizim de hatalarımız” oldu formundaki açıklamaları oldu.
İYİ Parti’yle ittifak yaparak iktidarın elinden büyükşehir belediyelerinin alınması bunun birinci olumlu sonucuydu. Kimse Kılıçdaroğlu’nu “kuruluş ilkeleri”ne dönmeye çağırmıyordu o vakit.
Belediye seçimlerindeki muvaffakiyet, ister istemez, genel seçimlere de daha geniş bir ittifakla gitme fikrine yol açtı. “Altılı Masa” ve öteki ismiyle “Millet İttifakı”ndaki temel fikir budur.
Bu siyaset, “Helalleşme” telaffuzuyla daha da gelişti. Saadet, Gelecek, DEVA ve DP’ye milletvekili kontenjanları verildi. Başarılı olacağı, Millet İttifakı’nın seçim kazanacağı yolundaki büyük beklenti, anketlere de yansıdı lakin olmadı.
Öyleyse bu siyasetler yanlış mıydı?
ERDOĞAN VE CHP
Cumhurbaşkanı ve AK Parti önderi Erdoğan’ın seçim gecesi yaptığı iki konuşma, toplumdaki fay çizgilerini çok güzel tanıdığını gösterir. Kısıklı konuşmasındaki şu kelamlara bakın:
“Bu CHP, LGBT’ci midir? Bu HDP LGBT’ci midir? Bu İYİ Parti LGBT’ci midir? O yanındaki birtakım ufaklıklar var onlar da LGBT’ci midir?”
Kalabalıktan evet haykırışları ve yuh sesleri geliyordu.
Balkon konuşmasında bunları söylemedi. Bildik suçlamalarını sürdürdü ise de yumuşaktı. Lakin her iki konuşmasında da vurguladığı bir husus var:
“Hesap uzmanının hesabında galiba bir yanlışlık var. 2018’de CHP’nin vekil sayısı 146 idi. Hesap yapıyoruz ya. 2023’te vekil sayısı 169. Gördüğünüz üzere bir artış var. Ancak burada kiralık vekiller var. 40 tane kiralık vekil. Yüzde 1 oy alan partilere, ne yaptı, 40 tane kiralık vekil verdi…”
Belli ki Erdoğan, seçimi kaybetme şokunu yaşayan CHP’de, şu kadar sandalyeyi öbür partilere verdi diye Kılıçdaroğlu’na karşı bir reaksiyon gelişmesini dilek ediyor.
CHP’NİN DEĞİŞİM SERÜVENİ
CHP, Mustafa Kemal Paşa tarafından 1920’lerin kurallarında ve anlayışıyla kuruldu. 1930’larda Hür Fırka denemesi üzerine ihtilallerin tehlikeye gireceği kaygısıyla parti ile devleti birleştirdi. İnönü cumhurbaşkanı olunca bunu kaldırdı.
1953 kurultayında, Kemalizm kavramı programdan çıkarıldı, ‘Atatürk Yolu’ denildi. Cumhuriyet’in ‘kuruluş ilkeleri’ ortasında yer alan kuvvetler birliği de bu kurultayda kaldırıldı, kuvvetler ayrılığı kabul edildi.
İnönü daha 1965’de “devletçilik bitti” diye yazmıştı.
Nihayet 30 Haziran 1972’deki 21. Kurultay’da Ecevit’in genel başkan olmasıyla, parti Avrupa tipi toplumsal demokrasiyi gündemine aldı.
Bütün bu değişimler, ağır tartışmalarla oldu.
Kılıçdaroğlu’nun çizgisi, elbet, 1946 sonrasında İnönü ve 1970’lerde Ecevit’ten sonra değerli değişimi, kitlelere açılımı yansıtıyor. Erdoğan ise sürekli Tek Parti zamanı CHP’sini göstererek, bu açılımın görülmesini engellemek istiyor.
Kılıçdaoğlu’nun siyaseti doğrudur. Buna karşın seçimlerin kaybedilmesinin sebepleri farklıdır. İktidarın, kendi tabanını hem iktisadi bağlarla hem itikadi algılarla pekiştirmiş olması kıymetli bir sebeptir. Öbür değerli sebep toplumlarda, yerleşik kanaatler çabuk değişmiyor.
CHP’nin ve Millet İttifakı’nın kentlerde daha başarılı olması, kentlerin değişime daha açık olmasındandır. Son seçimde kentlerde Kılıçdaroğlu’nun oyu yüzde 51, Erdoğan yüzde 49’du. Kırsal kesim de ise Kılıçdaroğlu yüzde 35’e düşerken, Erdoğan yüzde 65’e çıkmıştı. Ortalama malum, yüzde 48 ve 52.
CHP’deki tartışmalar nereye varır bilemem lakin biliyorum ki, Kılıçdaroğlu’nun CHP’yi özgürlükçü bir çizgiye, sosyal demokrat parti haline getirme gayretini tarih takdirle kaydedecektir.
Karar muharriri Akif Beki de Kılıçdaroğlu’nu savunan bir yazı kaleme aldı. Akyol ve Belge’ye benzeri minvalde görüşler ileri süren Beki’nin yazısının ilgili kısmı şöyle:
Çoğunluk, Kılıçdaroğlu’na devredilirse bu enkazı kaldıramayacağına hükmetti.
Kılıçdaroğlu gerçek adaydı da çoğunluk mu bunu göremedi? Çoğunluk doğrusunu gördü de Kılıçdaroğlu mu yanlış adaydı?
Tartışılıyor…
Kimin haklı olduğunu vakit gösterecek, en isabetli kararı tarih verecek.
Kesin olan şu; bu seçimde Müslümanlarla gâvurlar çekişmedi. İki taraf da milletin öz evladıydı, gerisi palavra.
Kılıçdaroğlu; palavra manşetlerle, düzmece afişlerle vuruştu. Düzmece görüntülerle, çelme takan tüzüklerle çarpıştı.
Vuranlar, var gücüyla vurdu lakin Kılıçdaroğlu’nun oyu lakin bu kadar büyüdü.
Karşısında, bütün imkan ve kabiliyetleriyle devlet adayı vardı.
Erdoğan yalnız da değildi. Zafer selamlamasına birlikte çıktıkları, yanındaydı. HÜDAPAR, BBP, MHP, Tekrar Refah ve DSP önderleri ile Sinan Oğan…
Bitmedi; dışarıdan da İnce’yle Perinçek, Erdoğan’a takviye attı.
Yetmedi; Rusya’dan Azerbaycan ve Körfez’e uzanan devletler, ekonomiyi yönetim etsin diye art çıktı.
Erdoğan’ın kazanmasına, Batı da çok sevindi. Ben demiyorum, Kısıklı’daki zafer konuşmasında Erdoğan söyledi; şöyle:
“Çünkü bu zaferi bizimle gerek Batı’da gerek Körfez’de… Katar arıyor, birebir biçimde o da bu memnunluğu paylaşıyor.”
Terörist ve düşman gâvurlara sandıkta ülkeyi teslim etmeme seferberliğine katılan cübbeli, cübbesiz hocalarla cemaat ve tarikatları da koyun üstüne.
Sonuçta kazanamadı, başaramadı lakin Kılıçdaroğlu, kurduğu ittifak stratejisiyle bu koşullarda hiç de üzücü uğraş etmedi.
İstanbul ve Ankara başta, Türkiye’nin en kalabalık kentlerinde Kılıçdaroğlu, yüzde 50’yi aşarak Erdoğan’ın önüne geçti.
Öyle olmasa Erdoğan, zaferin tadını çıkarmak için biraz mola alırdı. Meğer zafer konuşmasında bile seçim bitmiş üzere konuşmadı. Tersine…
Kılıçdaroğlu’nun Kandil’dekilerle görüntü çektiği kara propagandasından Altılı Masa partilerinin LGBT’ci oldukları karalamasına kadar… Sürat kesmiyor, Erdoğan’ın soluklanmaya da nefes aldırmaya da niyeti yok.
Hedefiyse 10 ay sonraki lokal seçimlerde İstanbul’u geri almak, iki gün beklemeden o gece ilan etti.
İstanbul ve Ankara’yı, Kılıçdaroğlu’nun ittifak stratejisine kaybetmişti. Geri almanın yolu da hâlâ Millet İttifakını dağıtmaktan geçiyor.
Altılı Masa’yı, yenilgiyi paylaşmamak için birbirlerini suçlamaya kışkırtıyor Erdoğan.
Sıkışık hissetmese ortalarını açmaya çalışmaya, muhalefeti birbirine düşürmeye üç gün sonra da başlayabilirdi.
Kılıçdaroğlu’nun nesi yanlış, nesi doğruydu; oradan hesap edin.